Námsefni/Þrír meginflokkar orða
Höfundur Hulda Hauksdóttir
Inngangur
[breyta]
Þessi lexía fjallar um þrjá meginflokka orða í íslensku máli en þeir eru
1. Fallorð 2. Sagnorð 3. Smáorð
Fallorð
[breyta]Greinir
[breyta]Greinir er í raun aðeins eitt orð; í karlkyni eintölur er það hinn, í kvenkyni eintölu hin og í hvorugkyni eintölu hið.
Dæmi um greini fyrir framan lýsingarorð:í karlkyni eintölur er það hann, í kvenkyni eintölu hún og í hvorugkyni eintölu það.
Nafnorð
[breyta]Nafnorð eru heiti á hlutum eða verknaði. Þau hafa kyn (kk., kvk., hk.) , tölu (et., ft.) og fall (nf. þf. þgf. ef.) og bæta yfirleitt við sig viðskeyttum greini, nema sérnöfn.
Lýsingarorð
[breyta]Lýsingarorð lýsir ástandi eða eiginleika hlutar og tengist venjulega öðru fallorði. Eitt aðaleinkenni lýsingarorð er stigbreyting: (frumstig-miðstig-efsta stig) gamall-eldri-elstur.
Töluorð
[breyta]Töluorð skiptast í frumtölur og raðtölur Frumtölur eru t.d. einn, tveir, þrír, o.s.fr. en raðtölur eru t.d. fyrsti, annar, þriðji, o.s.fr.
Fornöfn
[breyta]Flokkar fornafna eru: persónufornöfn, eignarfornöfn, afgtubeygð fornöfn, ábendingarfornöfn, spurnarfornöfn, og óákveðin fornöfn. Fornöfn beygjast i kynjum, tölum og föllum. Dæmi um fornöfn eru:
Persónufornöfn: ég, þú, hann/hún/það
Eignarfornöfn: minn, þinn, vor
Afturbeygð fornöfn: sinn, sín, sitt
Ábendingarfornöfn: sá, sú, það
Spurnarfornöfn: hvar, hvor, hvað
Óákveðin fornöfn: annar, fáeinir, enginn, neinn, ýmiss,báðir, séhver, hvorugur, sumur, allur, einn ,samur, nokkur,einhver
Tilvísunarfornöfn: sem, er
Sagnorð
[breyta]Sagnorð beygjast í tíðum, persónum tölum og háttum.
Eiginlegar tíðir eru tvær, nútíð og þátíð: Hann hlær (nt) / hann hló(þt).
Sagnorð fjalla um verknað og nafnháttur sagna finnst með því að setja að fyrir framan. Hann hlær/ að hlæja.
Smáorð
[breyta]Til smáorða teljast orðs em hvorki fall- eða tíðbeygjast.