Fálki valur

Hérna kemur wikilexia um fálka ´´Valur´´

stór fálki

Falco rusticolus white cropped

Fálki (eða valur) (fræðiheiti: Falco rusticolus) er stór ránfugl í fálkaættkvíslinni sem heldur til í freðmýrum og fjalllendi sem og við strendur og eyjur á Norðurslóðum. w:is:Fálkar geta náð 60 cm lengd og vænghaf þeirra getur orðið 130 sm. Lögun og gerð vængja fálka gerir þeim kleift að fljúga óhemju hratt. Á miðöldum voru fálkar taldir fuglar konunga. Þeir eru notaðir í sérstaka íþrótt, fálkaveiðar, sem var áður fyrr nánast eingöngu stunduð af konungum og aðli og voru slíkir fálkar nefndir slagfálkar.

fjölskylda =

Hann er staðfugl á Íslandi. Talið er að 300 - 400 pör af fálkum verpi á Íslandi. Aðalfæða fálka er rjúpur en hann veiðir einnig endur, svartfugla og vaðfugla. Erlendis lifa fálkar einnig á litlum nagdýrum svo sem læmingjum. Í árum sem lítið er um rjúpur fækkar fálkum. Kjörsvæði fálka eru opin svæði. Þeir gera ekki hreiður heldur verpa beint á klettasyllur og nota oft gamla hrafnslaupa. Fálkar verpa oftast 3–4 eggjum. Eggin eru 5 vikur að klekjast út og ungarnir eru 7 vikur í hreiðrinu. Eftir það annast foreldrarnir þá í 3 vikur í viðbót en svo verða þeir að bjarga sér sjálfir. w:is:Ungarnir flakka um landið þangað til þeir verða tveggja til fjögurra ára en þá setjast þeir að á eigin varpstað. Fullorðnir fálkar dveljast allt árið á óðali sínu. Talið er að allt að fjórðungur af Evrópustofni fálka verpi á Íslandi. Fálkar eru alfriðaðir á Íslandi. Náttúrufræðistofnun fylgist með stofnbreytingum fálka.

w:is:Annað nafn íslenska fálkans er valur. Mögulega kemur það nafn af upprunalegri merkingu þess orðs sem er vopndauði (sbr. að „liggja í valnum“, enda fálkinn mikið veiðidýr og liggur veiðibráð fálkans oftast í valnum.

Valur kemur líka fyrir í norrænni goðafræði, þar sem Freyja, vanadís og frjósemisgyðja, átti valsham, sem hún lánaði Loka þegar endurheimta þurfti Hamar Þórs, Mjölni, frá Þursum.

annað nafnið

w:is:Fálkinn á sér mörg samheiti. Hann hefur t.d. verið nefndur fjörsungur, forseti, geirfálki (sem er gamalt heiti á fálkanum) og gollungur.

krossapróf

<quiz display=simple>

{Hversu mörg egg verpa fálkar? |type="()"} + 3-4 eggin - 4-5 eggin - 5-6 eggin

{Gamalt nafnið á fálkanum er? |type="()"} - forseti -valur -gollungur + geirfálki

{Hvað kostaði Massilíu kjólinn sem Ólafur fékk frá Sakkaríasi ? |type="()"} + „liggja í valnum“ -„liggja í grasinu“ - „liggja í vatninu“ - „liggja í loftinu“

Heimildir   Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu Fálki   Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Fálki  „Náttúrufræðistofnun - Fálkarannsóknir“. Sótt 4.mars 2006. Fyrirmynd greinarinnar var „Gyrfalcon“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 4. mars 2006.

Tenglar Veiðihaukar; 1. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1932 Veiðihaukar; 2. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1932 Veiðihaukar; 3. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1932 Veiðihaukar; 4. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1932 Veiðihaukar; 5. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1932 Fálkahúsið og fálkaverslun konungs; 1. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1967 Fálkahúsið og fálkaverslun konungs; 2. grein í Lesbók Morgunblaðsins 1967 Stórpólitísk fuglaveiði; grein í Tímanum 1987